درمان اختلال بیش فعالی

به اختلال موجود در مغز که باعث انجام دادن کارهای غیر عادی و نامتعارف توسط فرد می‌شود بیش فعالی می گویند.

بیش فعالی اختلالی روانی است و مدیریت افرادی که به آن مبتلا هستند سخت بوده زیرا این افراد تمرکز برای نشستن در یک جا و یا انجام دادن یک کار خاص را برای زمان طولانی ندارد.

وجود این اختلال در روابط خانوادگی فرد و تحصیلات و کار کردن وی تاثیر گذاشته و مشکلاتی را ایجاد می کند.

این اختلال به گونه ای است که اکثر افراد مبتلا به آن از وجود آن اطلاع نداشته و بخاطر علائم ناشی از آن اذیت می شوند.

نشانه های بیش فعالی

افرادی که به بیش فعالی مبتلا هستند باید حداقل ۶ نشانه و یا علائم در آنها وجود داشته باشد و توسط روانپزشک مورد معاینه قرار گیرند تا بیش فعالی آنها تایید گردد. علائم این بیماری عبارتند از:

• نداشتن تمرکز لازم در انجام کارها و فعالیت ها و وظایفی که فرد دارد.
• تمام نکردن کارها و فراموش کردن اتمام آنها
• داشتن حواس پرتی
• بی قرار بودن و وجود نا آرامی
• در حین صحبت دیگران پریدن و قطع کردن حرف آنها
• دشواری در اینکه برای مدت زمانی در یک جا به صورت آرام بنشینند، مثلا در زمان سر کلاس بودن
• عدم توانایی در انجام کارها به صورت آرام
• پر حرف بودن
• عدم توانایی در رعایت کردن نوبت در هنگام وجود صف
• نداشتن تمرکز در هنگام گوش دادن به چیزی و یا در هنگام خواندن چیزی
• عدم توانایی در الویت بندی و سامان دادن به کارها
• گم کردن دائم‌ وسایل و اشیا
• پرتی حواس به صورت سریع با وجود کوچکترین اتفاق در اطراف

انواع بیش فعالی

بیش فعالی در سه دسته زیر قرار می گیرد:

بیش فعالی بی توجهی

این بیش فعالی موجب ایجاد اختلال در انجام دادن کارها، تمرکز داشتن و پیروی نمودن از دستورالعمل ها میشود.

این اختلال ممکن است در کودکان به راحتی شناسایی نشود ولی در بین دختران شایع تر است و بیشتر دیده می‌شود.

بیش فعالی تکانشی‌

افرادی که به این اختلال مبتلا هستند ممکن است بی قرار بوده و موجب قطع صحبت دیگران شوند و اینکه نوبت را رعایت کنند برایشان کاری دشوار باشد.

برای این افراد تمرکز کردن روی وظایف، کاری سخت و دشوار می باشد.

بیش فعالی تکانشی بی توجهی

این نوع شایع ترین نوع بیش فعالی است‌ که‌ افراد مبتلا به آن هم بی توجه هستند و هم به تکانشگری تمایل دارند و از سطح بالای انرژی و فعالیت استفاده می کنند.

علائم مشترک در افراد بیش فعال

افرادی که مبتلا به بیش فعالی هستند وجه مشترک های زیر را دارند:

• پرخاشگر هستند.
• در انجام کارهای معمولی تمرکز لازم را ندارند.
• بی قرار هستند و آرامش درونی ندارند.
• کارهای خطرناک و یکدفعه ای را انجام می دهند.

گاهی مواقع افراد بیش فعال اختلال خود را درک کرده و سعی بر کنترل آن دارند و بر خود فشار می آورند.

این کار ممکن است موجب روی آوردن آنها با مواد مخدر شده و یا خشونت و حادثه را ایجاد نماید.

درمان کردن اختلال بیش فعالی

بهترین راه درمان این اختلال برای هر فرد متفاوت بود و با توجه به علائم زمینه ای موجود، باید درمان را به کار گرفت‌.

از جمله راهکار های درمانی این اختلال می توان به موارد زیر اشاره کرد:

استفاده از دارو

گاهی مواقع ممکن است پزشک برای رفع این اختلال برای فرد دارو تجویز نماید.

دارو های تجویزی توسط پزشکان معمولا شامل دارو های آرام بخش قوی بوده به گونه ای که موجب کنترل بیمار شوند.

این دارو ها عوارض زیادی دارند و ممکن است فرد مجبور به مصرف مداوم آنها شود.

استفاده از رفتار درمانی

این روش درمانی نوعی گفتگو درمانی است که از طریق آن موجب کنترل فرد و مدیریت رفتار های غیر عادی در وی میشوند.

گاهی مواقع در کنار فرد بیش فعال باید خانواده وی نیز در جلسات رفتار درمانی شرکت کنند، مخصوصا زمانی که موضوع درمان کودکی خردسال باشد.

در رفتار درمانی، فرد موارد زیر را یاد می گیرد:

• می تواند احساسات خود را کنترل نماید.
• می تواند موجب کاهش رفتارهای تکانشی در خود شود.
• می تواند میزان اعتماد به نفس خود را بالا ببرد.
• می توان موجب افزایش تمرکز در خود شود.

آموزش دیدن والدین

نحوه برخوردی که والدین با فرزند بیش فعال خود دارند بر علائم این بیماری بسیار تاثیر دارد.

مثلا زمانیکه والدینی کودک بیش فعال خود را تنبیه کنند، این کار نه تنها موثر واقع نمیشود بلکه موجب شدید شدن علائم بیماری در کودک نیز می گردد.

برنامه ‌های آموزشی که در کلینیک های مجهز همچون کلینیک روان یار برای افراد گذاشته می شود در اختیار والدین نیز قرار می‌گیرد که موجب می شود آنها بتوانند کودک بیش فعال خود را کمی کنترل کرده و با رعایت موارد آموزش دیده موجب ایجاد رفتارهای مثبت در کودک خود شوند.

انجام بیوفیدبک و یا نوروفيدبک

در این روش درمانی با استفاده از الکترود هایی که بر روی سر قرار می‌گیرد اقدام به آموزش مستقیم مغز بیمار می کنند.

با قرار گیری الکترود ها بر روی سر، امواج و فعالیتی که مغز دارد ثبت شده و تصاویر آنها به بیمار به صورت کاملا زنده نمایش داده می‌شود.

بعد با گذاشتن تصاویر و فیلم از بیمار می خواهند که ذهن خود را کنترل کند.

با کنترل رفتار مغز توسط بیمار، به وی پاداش داده میشود.

با انجام این کار و ادامه آن، فرد مبتلا می تواند راحت تر اقدام به کنترل ذهن خود کند.

انجام طب سوزنی

تحقیقات کمی در رابطه با طب سوزنی وجود دارد ولی با بررسی های انجام شده به این نتیجه رسیده اند که طب سوزنی موجب کم شدن علائم این عارضه می‌شود.

به گونه ای که از روش استفاده از دارو چون داروی متیل فتیدات، روش مؤثرتری بوده است.

داشتن محیطی مناسب در مدرسه

حمایت از کودکان بیش فعال در مدرسه سنگ بنای درمان آنها است‌.

داشتن امکاناتی برای ایجاد تمرکز و توجه به درس و به خاطر سپردن مطالب، موجب درمان بیش فعالی می‌شود.

برای اینکار باید موارد زیر در دسترس کودک قرار بگیرد:

• فراهم کردن محیطی که هیچ گونه موضوعی برای حواس پرتی، در زمان امتحان نباشد.
• داشتن زمان کافی جهت انجام شدن تکالیف
• آموزش دادن مهارت هایی در رابطه با مطالعه کردن

والدین با رعایت موارد زیر می توانند در زمینه درس و تکالیف به کودک خود کمک کنند:

• اجازه استراحت بعد از مدرسه را به کودک بدهند تا بعد از استراحت، برای انجام تکالیف اقدام کند.
• چک لیستی تهیه کرده و در اختیار کودک قرار دهند به گونه ای که با انجام موارد آن، چک لیست را علامت بزند.
• چالشی در رابطه با تکالیف مدرسه راه بیاندازند تا انگیزه برای انجام تکالیف کودک بیشتر شود‌.

استفاده از الگوی خوابی مناسب

بیش فعالی روی ریتم خواب شبانه روزی فرد بیمار تاثیر می گذارد از این رو فرد بیش فعال شب ها به سختی می خوابد و صبح ها احساس خستگی در بدن خود دارد.

از راه های درمان بیش فعالی در بزرگسالان بدون مصرف کردن دارو، بهتر کردن کیفیت خواب در آنها است.

این راه برای کودکان نیز مفید است‌. از راهکار های مقابله با مشکل خواب می توان به موارد زیر بیان نمود:

• استفاده نکردن از قهوه و شکلات و هر چیز کافئین‌داری در ساعت های پایان روز
• انجام دادن فعالیت بدنی در روز، زیرا پیش از خواب نباید فعالیت بدنی داشت‌.
• داشتن برنامه ای منظم جهت خوابیدن و بیدار شدن، به صورتی که در ساعت معینی بخوابید و بیدار شوید.
• خواب در اتاقی ساکت و خنک و در عین حال تاریک
• دوری از دیدن تلویزیون و کار با موبایل پیش از خواب

انجام یوگا و تای‌چی

طبق مطالعات صورت گرفته به این نتیجه رسیده اند که یوگا برای بیش فعالی مناسب است.

یوگا را می توان در کنار مصرف دارو به کار گرفت تا علائم بیش فعالی چون اضطراب و مشکل اجتماعی را کمتر کند.

شرکت در جلسات یوگا برای ۲ روز در هفته می تواند موجب کم شدن احساسات ناخوشایند در فرد شود.

دوری کردن از نگهدارنده ها و رنگ های خوراکی

یکسری از مواد نگهدارنده و رنگ های خوراکی هستند که موجب بیش فعالی در کودکان می‌شوند، از این رو این کودکان باید از مصرف مواد نگهدارنده خودداری کنند.

داشتن رژیم غذایی سالم

داشتن تغذیه مناسب در کنترل کردن علائم بیش فعالی نقش مفیدی دارد.

داشتن میزان ویتامین D کافی و منیزیم موجب کم شدن مشکلات بیش فعالی در فرد می‌شود.

پس باید فرد مبتلا به بیش فعالی رژیم غذایی متعادلی داشته باشد تا علائم بیش فعالی در وی کمتر شود.

استفاده نکردن از آلرژن های غذایی

داشتن رژیم غذایی که در آن آلرژن های غذایی محدود شده اند در بهبود یافتن علائم بیش فعالی موثر عمل می کند.